Interviews

Tata Steel is een van de deelnemers van het Bouwakkoord Staal. “We zijn een grote speler in de bouwsector”, vertelt Christiaan Jentink, markt- en productontwikkelaar van de staalproducent uit IJmuiden. Daarmee is ook de verduurzamingsopgave ambitieus, net als de verantwoordelijkheid van Tata Steel. “We zijn uit de startblokken. Tegelijkertijd ook al jaren onderweg.”

Met de staalrollen uit IJmuiden maakt het bedrijfsonderdeel waar Jentink voor werkt producten voor de bouwsector. Wandpanelen bijvoorbeeld, vloerplaten en afdekkappen. Je ziet ze in industriële gebouwen en in distributiecentra. De bouw is een van de sectoren waarvoor Tata Steel produceert, goed voor 20% van het totale staalvolume van het bedrijf, naast onder andere de auto-industrie, engineering en packaging.

Reductiedoelstelling is ambitieus
Met steun van de koplopers uit de bouwsector moet het Bouwakkoord Staal zorgen voor een flinke hap uit de uitstoot in de gehele staalketen. In 2030 60% minder dan in 1990, om precies te zijn. Waarbij de groei in de sector gewoon meetelt. Bijna de helft van die doelstelling ligt in handen van de primaire staalproducerende bedrijven, waaronder Tata Steel.

“We willen onze eigen dochterbedrijven CO₂-neutraal maken in 2030. Daar zijn we serieus mee bezig.”

Fabrieken opereren bijna CO₂-neutraal
Jentink is zich bewust van het feit dat de reductie-uitdaging uit het Bouwakkoord Staal groot is, net als de rol die Tata Steel speelt in het behalen ervan. Een inschatting van hoe groot het aandeel van TataSteel in tonnen staal precies is, durft Jentink niet exact te benoemen. Minder groot dan dat van producenten van stalen balken in ieder geval. Blijft overeind dat Tata Steel een grote en belangrijke speler is in de bouwsector. Een van de manieren om de milieu-impact van het bedrijfsonderdeel van Jentink te verminderen, is door de eigen dochterbedrijven uiterlijk in 2030 CO₂-neutraal te maken.“Daar zijn we serieus mee bezig. Bij drie  bedrijven is dat al gelukt, in de fabriek van SAB-profiel in Geldermalsen zijn we bijna zover, op de vorkheftrucks na. Ook in andere fabrieken zijn we goed op weg.”

Samenwerken met andere marktsegmenten binnen Tata Steel
Op deze manier werkt Jentink met zijn bedrijfsonderdeel aan het behalen van de doelstellingen uit het Bouwakkoord Staal. Tegelijkertijd moet Tata Steel als geheel flink aan de bak om minder CO₂-intensief te produceren. Het is niet voor niets dat Jentink geregeld met collega’s spreekt die voor andere sectoren binnen de organisatie werken. Hij noemt een onderwerp van gesprek: “Voor ons marktsegment zijn we al best ver met het ontwikkelen van een materialenpaspoort. Maar ook voor de auto-industrie speelt dit fenomeen : zo leren we van elkaars ervaringen. Ik vind het belangrijk om met elkaar kennis uit te wisselen. We zijn op zoek naar synergie. Zodat we dingen niet dubbel doen. En samen winst kunnen behalen.”

“Ik vind het belangrijk om met elkaar kennis uit te wisselen. We zijn op zoek naar synergie.”

Van CO₂-bank…
De CO₂-reductie middels staalproducten van Tata Steel is nu vooral een boekhoudkundige exercitie. Met Zeremis-staal biedt Tata Steel een CO₂-gereduceerd product via een CO₂-bank waarin de CO₂-besparing door projecten op het eigen fabrieksterrein wordt opgeslagen. Denk aan projecten waarin warmte wordt teruggewonnen en hergebruikt. Denk aan de opwekking van energie met zonnepanelen. Of aan de inkoop van groene stroom. Die CO₂-reductie wordt vervolgens toegeschreven aan een staalvolume, waarmee dat als duurzaam wordt geclassificeerd. Dit wordt gecontroleerd door een onafhankelijke instantie, voegt Jentink toe. “Dit systeem is gebaseerd op het mass-balancing principe. We hebben de uitstoot wél zelf gereduceerd, maar die zit nog niet in dát specifieke stuk staal.”

Naar embedded CO₂-reductie
Dat is de volgende stap, weet Jentink. Daarvoor moet de fabriek in IJmuiden op de schop. Het bedrijf staat aan de vooravond van deze verandering. De installaties, de hoogovens en kooksfabrieken draaien nu nog op kolen. Door een nieuwe techniek (direct iron reduction met vlamboogoven) kan de overstap via aardgas worden gemaakt naar waterstof, het liefst groen. “Daar moeten we doorheen. Dat kost nog enkele jaren, de eerste fase zal in 2030 klaar zijn en in 2045 zullen we volledig CO₂-neutraal produceren.”

Staalproductie blijft stijgen
Die mega-operatie moet plaatsvinden terwijl de productie van staal gewoon kan doorgaan. Dat moet ook wel, want de vraag uit de bouwsector zal de komende jaren nog even doorgroeien, voorspelt Jentink. Immers, de bouwopgave in Nederland is fors. “Eigenlijk zou je puur vanuit milieudoelstellingen juist minder moeten bouwen, maar de marktvraag laat dat niet toe”, vindt de productontwikkelaar. Volgens hem zijn hiervoor vooral ook de ontwerpers, ontwikkelaars en architecten aan zet. Zij zouden de vraag moeten stellen: is nieuwbouw wel nodig? Kan het ook anders?

Iedere schakel in de keten vertegenwoordigd
Dat binnen het Bouwakkoord Staal alle ketenpartners vertegenwoordigd zijn, maakt dat  Christiaan Jentink dit soort kwesties kan bespreken. Het onderstreept eveneens het belang van samenwerking met alle partners in de keten. “Producenten, bouwers, architecten, recyclingbedrijven; samen staan we voor dezelfde uitdaging. De doelen worden gezamenlijk onderschreven.” Hij vervolgt: “En dan zijn dit nog de voorlopers. De hele bulk moet ook mee. In de netwerkfunctie van het Bouwakkoord Staal zit wat mij betreft de grote meerwaarde.”

De toekomst van staal
Uitdagingen voor de toekomst van staal in de bouwsector zijn er genoeg. Bijvoorbeeld de herbruikbaarheid, noemt Jentink er één. “Staal heeft goede eigenschappen als het gaat om herbruikbaarheid, maar die worden nog niet ten volle benut. Nu wordt nog voornamelijk nieuw staal gebruikt en geproduceerd. De Nederlandse Technische Afspraak (NTA) 8713 laat zien dat er voor hergebruik van constructiestaal goed gebruik gemaakt kan worden van eerder gebruikt materiaal. Hiermee loopt de staalbranche echt voorop.” En over recycling, dat overigens zo lang mogelijk moet worden uitgesteld, zegt Jentink: “Recycling is natuurlijk een vanzelfsprekend onderdeel bij staalproductie. Ons nieuwe materiaal bestaat altijd voor een flink deel uit schroot. Wanneer een product de economische of technische levensduur heeft bereikt en we dan toch gaan recyclen, moeten we proberen de logistiek te optimaliseren. Dus niet: schroot overal vandaan halen en naartoe rijden. We moeten ons concentreren op de regio waarin we actief zijn.”

“De nieuwe NTA8713 laat zien dat er voor hergebruik van constructiestaal goed gebruik gemaakt kan worden van eerder gebruikt materiaal. Hiermee loopt de staalbranche echt voorop.”

Samen met andere materiaalsoorten
Daarbij zal er, als het aan de productontwikkelaar van Tata Steel ligt, nadrukkelijker met vertegenwoordigers van andere materiaalsoorten moeten worden samengewerkt. Juist in de combinatie van materiaalsoorten, niet in de concurrentie ertussen, ligt de toekomst. “We hebben een historie in denken in stapelen (stenen), gieten (beton) en sleutelen (staal). Tamelijk verzuilde werelden, maar de kracht zit in de combinatie.” Hij geeft een voorbeeld van een stalen bodemprofiel met een dun laagje beton. Veel lichter dan beton alleen, en veel stijver dan metaal. “Het bespaart kilo’s materiaal, voor moeder aarde is dat beter.”

“We hebben een historie in denken in stapelen (stenen), gieten (beton) en sleutelen (staal). Tamelijk verzuilde werelden, maar de kracht zit in de combinatie.”

Uit de startblokken
Over de zichtbare eerste effecten van het Bouwakkoord Staal vertelt Jentink: “We zijn nu vooral gesprekken aan het voeren met al onze stakeholders. Het onderlinge netwerk in de keten heeft ervoor gezorgd dat staal op een eerlijke manier wordt gewaardeerd in de Nationale Milieudatabase. We zijn de startblokken uit. Dat is goed nieuws.”

Tata Steel in het nieuws
Over nieuws gesproken. De participatie in het Bouwakkoord Staal is mooi, de ambities om de staalproductie van het bedrijf de komende jaren fors te vergroenen ook. Toch ligt Tata Steel maatschappelijk onder een vergrootglas, vooral vanwege de uitstoot in de directe omgeving. Voor dit gevoelige onderwerp laat Jentink liever het woord aan een van de woordvoerders van Tata Steel, Maarten Dijksma: “We treffen al jaren maatregelen om de uitstoot op de omgeving te verminderen en gaan hier volop mee door. Maar dat zijn vaak niet de verhalen die dagelijks in de media verschijnen. Toch zijn we hoopvol, het tij lijkt te keren, al staan we nog aan het begin.” Dijksma doelt daarbij onder andere op de positieve reactie van het kabinet op het rapport van Wijers/Blom ‘Hoe Tata Steel in Nederland te verduurzamen’ dat onlangs verscheen en de gesprekken die de CEO van Tata Steel in de Tweede Kamer voert over de toekomstige scenario’s voor Tata Steel en de miljardeninvesteringen die daarbij zijn gemoeid om de staalproductie in Nederland te vergroenen.

“Producenten, bouwers, architecten, recyclingbedrijven; samen staan we voor dezelfde uitdaging.”

 

Dit artikel is gepubliceerd in mei 2024.